Vinyl, cd, mp3, HDaudio....keuzes, keuzes....

Vandaag verscheen het volgende artikel in het gratis krantje "Metro":

Na HD-video ook HD-audio
door Ton Broekhuisen

Wordt het aloude mp3-formaat straks eindelijk afgelost?

Na HD-video komt er nu ook HD-audio. Het Franse merk Thomson, vroeger een belangrijke speler op de draaitafelmarkt, kondigt een upgrade van het inmiddels wat spartaanse mp3-formaat aan.

Hoe pers je duizenden popsongs - een kast vol cd’s - in een minutieuze mp3-speler? Simpel: door ze kleiner te maken. Het geheim heet compressie: dezelfde techniek die ons in staat stelt honderden foto’s of uren video op een piepklein geheugenkaartje te proppen. In grote lijnen komt het erop neer dat alles wat je toch niet hoort of ziet, weggelaten wordt.
Verstokte audiofielen wisten wel beter. Ze haalden hun neus op voor mp3-spelers, en zwoeren bij hun cd’tjes of - beter nog - de oude vertrouwde lp’s. De achterliggende redenering: een minuut muziek op een cd neemt niet voor niets pakweg tien keer zoveel opslagruimte in beslag als een minuut muziek in mp3-formaat. Dat je daar weinig van merkt wanneer je met je goedkope oordopjes in door het stadsverkeer fietst, is een ander verhaal.
Het nieuwe mp3HD-formaat lijkt de critici gelijk te geven. Natuurlijk komt dat ook doordat de markt er rijp voor is. De mp3-standaard is ruim vijftien jaar oud. Computergeheugen kostte toen een veelvoud van nu, en van breedbandinternet had nog niemand gehoord. Tegenwoordig maakt het weinig meer uit of een minuut muziek één of tien megabyte opslorpt.
Toch is het de vraag of de modale mp3-consument op zo’n upgrade zit te wachten. Er bestaan immers al diverse ongecomprimeerde bestandsformaten voor digitaal geluid. Dat de nieuwe mp3-standaard compatibel is met de oude, helpt wellicht afnemers over de streep te trekken. We zien, of liever gezegd horen, het wel!

Dit is dan weer typisch zo'n mediabericht dat mij als muziekfanaat duidelijk bezighoudt en...bij mij misschien nog wel eerder in het oog springt dan alle berichten met grote koppen en foto's over credietcrisis en de Afghanistantop, sorry...ik kan er niets aan doen. Voor een ander misschien een totaal "onbenullig" bericht, voor mij toch weer enigszins relatief "belangrijk". Niet dat ik er van wakker lig, maar zulke onderwerpen vallen me dan blijkbaar toch gewoon net even ietsje meer op.

O.k....mp3 zal dus mogelijk straks vervangen worden door HDaudio. Wederom een ander digitaal formaat dus, nog compacter, nog kleiner. Ik heb het HDaudio formaat zelf nog niet gehoord, dus ik kan er nog geen goed oordeel over geven. Ik weet dus ook niet of het eventueel beter of slechter is dan hetgeen we al hadden, of...dat het misschien qua geluidskwaliteit zelfs geen moer uitmaakt en dat het alleen maar een compacter digitaal bestandje zal zijn.

Ik kan niet van mezelf zeggen dat ik tegen een bepaalde technische ontwikkeling ben. Er worden nu eenmaal steeds nieuwe dingen uitgevonden.
Zelfs platen werden ooit vervaardigd van bakeliet i.p.v. vinyl. Bij een gerenommeerde jukeboxenfabrikant als Wurlitzer heeft het zelfs tot 1954 geduurd dat men nog steeds op 78 toeren ingestelde jukeboxen vervaardigde, omdat zij waarschijnlijk hebben moeten gedacht dat het 78 toeren tijdperk eeuwig zou duren, terwijl een jukeboxenfabrikant als Seeburg bijvoorbeeld al louter op 45 toeren ingestelde jukeboxen maakte. De 33 1/3 toeren elpees kwamen eerst voornamelijk uit op 25 cm formaat, pas later op het algemeen nog steeds bekende 12" formaat (eerst mono, later pas stereo). Dus ontwikkeling/vooruitgang vond ook al plaats in het vinyl tijdperk en is dus niet louter toe te schrijven aan het "digitale tijdperk" van de laatste jaren.

Informatie over de geschiedenis van de grammofoonplaat (en ook cd's) is bijvoorbeeld te vinden op deze pagina die ik vond op internet. Erg leuk en interessant om dit allemaal eens door te lezen!

Net als het vinyl tijdperk heeft het "digitale" tijdperk dus ook te maken met ontwikkelingen. Voor wat betreft de personal computers gebruikten we in het MS-Dos tijdperk bijvoorbeeld nog floppy disks die zo'n beetje hetzelfde formaat hadden als de vinyl singles toen. Later werd het formaat ongeveer een kwart ervan. Tegenwoordig kun je eigenlijk bijna geen computers meer kopen met floppy ingang. De floppy maakte min of meer plaats voor de cd (cd-rom) en later ook dvd-rom. Nu zijn er USB sticks en ook die ontwikkeling gaat steeds verder, dus over 20 jaar hebben we waarschijnlijk weer compleet andere dingen die de floppy disks, de cd-rom en de USB stick al lang en breed vervangen hebben.

Ik kan me echter nog goed herinneren dat de cd werd geïntroduceerd als audio-/geluidsdrager. Het zou onverwoestbaar zijn! Maar dat viel toch eigenlijk toch wel een beetje tegen achteraf. Er hoeft maar een krasje op te zitten en je cd blijft resoluut hangen, dus dat "onverwoestbaar" heeft men nooit kunnen waarmaken.

Als kind was ik al redelijk vaak in platenzaken te vinden. Ik kon bij wijze van spreken uren in die bakken blijven bladeren. Alleen al soms voor de prachtige hoezen. Het gekke is dat ik dat met cd's toch iets minder heb. Op 1 of andere manier bladeren elpees toch wat "lekkerder" dan die plastic doosjes, ik weet niet waarom. Met lede ogen zag ik destijds ook de vinylafdeling bij Staffhorst (muziekwinkel) steeds kleiner worden en de cd afdeling steeds groter, totdat het vinyl op ten duur in zijn geheel uit de winkel verdween.

Natuurlijk kocht ook ik later cd's (omdat er vrijwel geen andere mogelijkheid meer was om anders aan de nieuwste platen te komen), maar ik heb eigenlijk nooit echt begrepen dat mensen in mijn omgeving (eigenlijk dus vrijwel iedereen) ineens massaal hun platenverzameling de deur uit deden en ineens alleen maar op cd's overgingen. Ik had altijd (toen al) zoiets van: "Daar krijgen jullie later spijt van!" (en in veel gevallen heb ik later ook wel gelijk gekregen...)

Toen kwam het tijdperk van het "downloaden". Mensen zijn daardoor uiteindelijk toch ook minder muziek gaan "kopen", waardoor je ziet dat ook het cd-aanbod in winkels steeds kleiner wordt (ook omdat er, naast het downloaden, via internet ook veel meer verkocht wordt i.p.v. in de reguliere winkel, dus mensen zijn niet meer verplicht om de deur uit te gaan om muziek te kopen).

Er wordt nu geroepen dat de introductie van de cd een "flop" is geweest. Echter is een product dat in zo'n korte periode zo massaal is geaccepteerd (en waardoor hele platenverzamelingen de deur uitgingen) en ook werd gekocht, natuurlijk nooit echt een flop te noemen. Alleen...door nieuwe ontwikkelingen....zou het misschien zo kunnen zijn dat de cd nu alweer een beetje "ouderwets" aan het raken is, ookal bestaat het product nog maar betrekkelijk kort.

En nu dan de mp3...die dan waarschijnlijk straks vervangen gaat worden door "HDaudio".... Ik heb geen flauw idee wat ik me nu daarbij moet voorstellen, maar...het is gewoon weer een stukje nieuwe ontwikkeling. Net als bakkeliet, net als vinyl, net als floppydisks, net als cd's, USB-sticks, Ipots en noem het allemaal maar op.

Wat ik echter wel grappig vind is dat de ontwikkeling van mp3 naar HDaudio toch min of meer synchroon loopt met de "come back" van vinyl. (voor sommige mensen, zoals ik, is vinyl nooit weggeweest, maar....voor heel veel mensen geldt die "come back" uiteraard wèl, zelfs jongeren die nog niet eens geboren waren toen het vinyl tijdperk allang en breed was afgelopen, kopen nu vinyl, dus dat is een erg leuke ontwikkeling, al zeg ik het zelf)
Wat ik echter ook bespeur is dat het soms lijkt of je óf persé alleen van vinyl mag/moet houden óf alleen persé van cd's óf alleen maar mp3's of whatever. Voor veel mensen is het dus blijkbaar een kwestie van of, of, of......maar nooit een kwestie van en, en, en....

Ik ben opgegroeid in het vinyl tijdperk, maar hoe graag ik ook nog met veel plezier een plaatje op mag zetten, ik heb nooit echt een hekel gehad aan cd's of i.d. Van cd's vind ik de doosjes vaak wat onhandiger (ze gaan ook sneller stuk). Vaak vind ik het geluid van vinyl wel wat warmer, maar...cd's zijn soms ook wel gemakkelijk, vooral als je in huis aan het werk bent en je hoeft dan niet na iedere 4 á 5 nummers de plaat om te draaien..... Maar bij vinyl geniet ik soms wel weer wat meer van het ritueel om de plaat uit de hoes te halen en soms alleen al om de hoezen te bekijken. Dus...aan beiden zitten voor- en nadelen. Mijn cd kast puilt uit en mijn vinyl verzameling is ook nog steeds groeiende, dus bij mij kan het allemaal prima naast elkaar leven. Geen enkel probleem mee.

Wat ik alleen persoonlijk wel jammer vind bij ontwikkelingen als mp3, Ipod, HDaudio en noem het maar op allemaal.......muziek wordt niet meer dan louter een digitaal bestandje. Geen prachtig uitgewerkte albumhoezen meer met geweldige lay-outs, geen songteksten meer, geen credits van welke mensen er allemaal aan zo'n album hebben meegewerkt (waardoor automatisch je kennis op het gebied van muziekgeschiedenis werd/wordt bijgespijkerd). Dat "mis" ik een beetje met mp3's en wat dan straks eventueel dus HDaudio gaat worden. Ik zal dan misschien wel "ouderwets" zijn. Dat mogen mensen vinden van me, prima hoor. Natuurlijk kun je die songteksten en albumcredits e.d. ook wel op internet vinden, vast wel....maar....het geeft toch niet hetzelfde gevoel, vind ik.

Nogmaals....mp3's e.d.....ik heb er niets tegen. Ik heb er zelf ook velen van op de harde schijf van mijn pc staan, maar.....die plaat uit die hoes halen, dat je ècht een fysieke plaat in je handen hebt.....dat geeft mij persoonlijk toch een "blijer" gevoel dan slechts een digitaal muziekbestandje op een computerschijf.

Je ziet nu dat veel, met name grote, artiesten hun album zowel op cd als op vinyl uitbrengen (en vaak krijg je, als je het vinyl album koopt, ook toegang met een bepaalde code om ergens op internet het album ook digitaal te kunnen downloaden). Hier en daar worden weer nieuwe platenspelers te koop aangeboden.

Of de platenspeler weer terugkomt in de huiskamer? Of vinyl echt weer helemaal terugkomt of dat dit slechts van tijdelijke aard is? Is het een tijdelijke "modegril", geboren uit nostalgie, die na een tijdje weer wegebt? Denken artiesten/platenmaatschappijen van die modegril een graantje mee te pikken op financieel gebied, nadat zij na al dat downloaden zoveel inkomsten zijn misgelopen? Ik heb werkelijk geen flauw idee.
Eigenlijk zou je ook min of meer zo kunnen stellen dat vinyl nooit echt weg is geweest, omdat hier door de jaren heen toch altijd wel liefhebbers voor zijn gebleven. Dat de "nieuwste" albums van artiesten nu toch ook weer op vinyl worden geperst is op zich wèl weer een ontwikkeling dat zich de laatste tijd steeds meer voordoet, dus in dat opzicht zou je van een "come back" kunnen spreken. Of die ontwikkeling van blijvende aard is zal de toekomst moeten uitwijzen, daar durf ik nog niets over te zeggen.

HD audio...."duizenden uren muziek in een piepklein formaatje", zoals het krantenstukje in Metro meldde. Het zou misschien heel erg veel ruimte schelen (die ik nu vaak te kort kom, door de nog steeds groeiende collectie) en uiteraard altijd handig voor als je eens op vakantie gaat (scheelt weer een hoop cd's - en dus gewicht en ruimte - in je tas/koffer), maar....toch zou ik voor geen goud de prachtige album hoezen willen missen.

Tja, mensen, keuzes...keuzes....keuzes.....
Het is net als de televisie. Vroeger hadden we slechts 2 Nederlandse zenders (later 3) en dan hooguit Duitsland, BBC en België. We hadden dus niet zoveel keuze, maar we waren tevreden met wat we hadden en we hadden iedere avond leuke tv (of we deden een spelletje of i.d.). Begin jaren 70 hadden wij zelfs nog slechts zwart-wit tv, want kleuren televisie konden mijn ouders nog niet betalen. Dat kwam pas halverwege jaren 70. De tv moest nog worden opgewarmd door buizen, dus eerst zag je nog niets en dan langzaam maar zeker, als de buizen waren opgewarmd, kreeg je pas beeld. Afstandbediening bestond nog niet, we moesten nog gewoon "een stukje lopen" naar de tv en de toetsen indrukken. Maar...niemand zeurde, niemand mopperde, want we waren tevreden, want dit was pure luxe voor ons.
Tegenwoordig hebben we zoveel tv kanalen (naast analoog ook nog digitaal) en we weten van gekkigheid niet meer wat we moeten kiezen en lopen altijd te zeuren dat er "niets leuks op" is. We hebben soms wel 4 verschillende afstandbedieningen in de la, het liefst met zoveel mogelijk functies. De meeste mensen hebben inmiddels een plasma of LCD televisie (in ons huis nog eventjes niet, omdat we ons dat gewoon niet kunnen veroorloven, maar geen zin hebben daarvoor in de schuld te zitten, zoals heel veel mensen die het zich eigenlijk - net als wij - ook niet kunnen veroorloven, maar niet willen onderdoen voor de buurman en vervolgens zich wèl in schulden steken.....maar ooit zal het er voor ons vast en zeker ook van komen), er is inmiddels blue ray disk, noem het allemaal maar op. Maar soms lijkt het of we, ondanks al die rijkdom, nooit tevreden zijn. We zijn snel verveeld, vinden dingen snel ouderwets/verouderd, raken snel uitgekeken op dingen en zien eigenlijk niet eens meer in hoe "bijzonder" het eigenlijk is dat we deze luxe in huis hebben staan.

Mijn opa van vaders kant heb ik nooit gekend. Hij was al overleden voordat ik werd geboren, maar....als die man ooit eens terug zou komen op aarde, dan zou hij denken dat hij in een science fiction film is beland. Dat iedereen een eigen auto heeft, een televisie (en zelfs kleur!), dat iedereen een eigen badkamer heeft (want vroeger ging mijn vader naar het "badhuis"), alle apparatuur die inmiddels is uitgevonden, internet, computers, mobiele telefoon....noem het allemaal maar op. Eigenlijk is dat gewoon een enorme rijkdom en door de huidige credietkrisis (of omdat we zo verwend zijn?) beseffen we dat eigenlijk niet eens meer.
Mijn zoon moest onlangs voor school een werkstuk maken over de 2e wereld oorlog. In een oud boek over de oorlog vond ik de "rantsoen" bonnetjes die mijn oma persoonlijk nog heeft gebruikt in de 2e wereld oorlog om voedsel e.d. te kunnen halen.
Bij het vinden van dat soort dingen realiseer je eigenlijk alleen maar meer hoe "goed" we het eigenlijk nog steeds hebben. O.k....we moeten bezuinigen en het met wat minder doen, ook wij hebben het niet breed, maar...we hebben tenminste een dak boven het hoofd en we hebben te eten, een schoon bed en eigenlijk ook heel veel luxe (internet, tv, geluidsapparatuur etc.) waar we gewoon dankbaar voor mogen zijn. Veel mensen beschouwen dit soort dingen als "vanzelfsprekend", maar eigenlijk is het helemaal niet zo vanzelfsprekend allemaal. Dat zouden misschien wat meer mensen zich moeten gaan realiseren.

Maar voordat we helemaal afdwalen van het verhaal.....we hebben nu eenmaal de keuze tussen vinyl, cd, mp3 en noem het allemaal maar op. Maar soms lijkt het wel of je persé anti vinyl moet zijn of anti cd of whatever. Hele discussies staan er op internet waarin mensen elkaar lopen af te kammen omwille van elkaars keuzes. Natuurlijk heeft iedereen recht op zijn of haar mening, maar...waarom altijd het 1 of het ander? Dat heb ik nooit zo begrepen. Waarom moest je vroeger óf voor de Beatles zijn óf voor de Stones? Waarom niet gewoon naar allebei luisteren? Wat dat betreft heb ik me daar gelukkig nooit zoveel van aangetrokken. Ik luister gewoon lekker naar beiden en....dat geldt ook voor zowel vinyl als cd's als mp3's....en misschien straks ook wel HDaudio.....

Om "Van Halen" even te citeren: "We can have the best of both worlds"...
Zo is het maar net en laten we het daar voorlopig maar op houden!